Linh chi là một vị thuốc đã sử
dụng trên 2000 năm, có tên khoa học Ganoderma lucidum, là một thảo dược
vốn được người xưa coi là thượng phẩm. Gọi là nấm nhưng khác với một số
nấm ăn thông thường, Linh chi có nhiều hình dáng khác nhau, chẳng hạn:
hình thận, gạc nai. Màu sắc của nấm Linh chi cũng phong phú: đỏ, vàng,
hồng, đen, xanh...
Linh chi được xem như là một loại tiên đan, diệu dược, vì "Linh chi là
thuốc kết tinh được cái quý của mây mưa trên núi cao, cái quý của ngũ
hành trong ngày đêm mà khoe năm sắc nên có thể giữ gìn sức khỏe cho các
bậc đế vương" (Thần nông bản thảo). Vào thế kỷ 16, Lý Thời Trân (1590)
định nghĩa Linh chi là loại "Cây cỏ tốt lành, ăn nhiều có thể làm cơ thể
nhẹ đi mà không già, sống lâu như thần tiên", với các đặc điểm: tính
bình, không độc. Linh chi có tác dụng làm tăng trí nhớ, điều hòa hoạt
động tim mạch, hô hấp, an thần, lợi tiểu, bổ thận, trị đau nhức khớp
xương, gân cốt,. ..
Theo các tài liệu cổ và những nghiên cứu khoa học gần đây, có thể tóm
tắt tác dụng chủ yếu của Linh chi như sau:
- Đối với hệ tim mạch: Nấm Linh chi có tác dụng điều hòa, ổn định huyết
áp. Khi dùng cho người huyết áp cao, nấm Linh chi làm hạ huyết áp, dùng
lâu thì huyết áp ổn định. Với người suy nhược, huyết áp thấp, nấm Linh
chi có tác dụng nâng huyết áp nhờ vào khả năng cải thiện, chuyển hóa
dinh dưỡng. Nấm Linh chi làm giảm cholesterol toàn phần, làm tăng nhóm
lipoprotein tỷ trọng cao trong máu, dùng tốt với những người bị xơ mỡ
động mạch. Nấm Linh chi làm giảm khả năng kết tập tiểu cầu nên dùng được
với những trường hợp co thắt mạch vành, nhờ vậy mà giảm được cơn đau
thắt tim. Kết quả nghiên cứu trên thực nghiệm đã chứng tỏ Linh chi có
tác dụng cải thiện công năng tim mạch, tăng lưu lượng máu tim và động
mạch vành, tăng tuần hoàn mao mạch tim.
- Với các bệnh hô hấp: Nấm Linh chi được dùng để điều trị viêm phế quản
dị ứng, hen phế quản, hiệu quả có thể đạt tới 80%.
- Với các bệnh gan mật: Linh chi có tác dụng tốt tới các bệnh gan mạn
tính nhờ vào tác dụng nâng cao chức năng gan. Theo các nghiên cứu của
PGS. TS. Trịnh Xuân Hậu (ĐH Khoa Học Tự Nhiên - ĐH Quốc Gia Hà Nội) và
TS. Lê Xuân Thám (Trung tâm Kỹ thuật Hạt nhân TP.HCM), nấm Linh Chi nuôi
trồng tại Việt Nam có tác dụng bảo vệ phóng xạ khá tốt trên thực
nghiệm.Với bệnh tiểu đường: Linh chi có khả năng ổn định đường huyết ở
những người bị bệnh đái tháo đường do trợ giúp quá trình tạo glycogen,
tăng cường oxy hóa acid béo, giảm tiêu hao glucose.
- Với bệnh thấp khớp: Bác sĩ Wilkinson (Anh) cho biết nấm Linh chi tỏ ra
rất hiệu quả trong điều trị viêm khớp nhờ các tác nhân chống viêm tên
là ftriturpinoids, có tác dụng tương tự corticoid.
- Với bệnh ung thư: Các nhà nghiên cứu Nhật Bản, Trung Quốc, Đài Loan đã
thực hiện nhiều công trình chứng minh nấm Linh chi có đặc tính tăng
cường hệ miễn dịch của cơ thể. Theo kết quả nghiên cứu trên bệnh nhân
ung thư dạ dày, tử cung,... của Trung tâm điều trị ung thư (Tokyo - Nhật
Bản), tỷ lệ người bệnh dùng nấm Linh chi sống thêm 5 năm cao hơn những
người không dùng nấm.
Nghiên cứu của các nhà khoa học cho thấy Linh chi chứa một số hoạt chất
như: acid amin, nguyên tố vi lượng, ergosterol, lyzozym, protease, acid
hữu cơ, alkaloid,...
Do nguồn nấm Linh chi hoang dại thường không ổn định về hoạt chất và khả
năng cung cấp, từ năm 1970, các nhà khoa học Nhật Bản thành công trong
việc nuôi trồng Linh chi trong môi trường nhân tạo và từ đó kỹ thuật này
liên tục được cải tiến và dần đạt đến quy mô công nghiệp. Sau đó, Trung
Quốc, Hàn Quốc, Singapore, Hồng Kông cũng bắt đầu tăng cường sản xuất
Linh chi và mở rộng sử dụng dược liệu này từ thập niên 1980 trở lại đây.
Tại Việt Nam, chúng ta cũng đã nuôi trồng được Linh chi tại một số trung
tâm khoa học như: Học Viện Quân Y (chi nhánh phía Nam - TS. Lê Võ Định
Tường- 1995); Đại học Khoa Học Tự Nhiên (Đại Học Quốc Gia Hà Nội - PGS.
TS Nguyễn Thị Chính, Trương Thị Hòa - 1998); Trung tâm nghiên cứu Linh
chi và nấm dược liệu (81/1 Hà Huy Giáp, phường Thạnh Lộc, quận 12,
TP.HCM),... Nhiều xí nghiệp, công ty đã cho ra đời các sản phẩm từ
nguyên liệu Linh chi Việt Nam như: Mekophar; OPC, Fitopharma (Bình
Dương); Công ty Dược Lâm Đồng,... Các sản phẩm này có thể là Linh chi
nguyên chất hoặc phối hợp với Nhân sâm, Tam thất và một số dược liệu
khác, đồng thời cũng khá đa dạng về chủng loại: viên nang, trà túi lọc,
rượu,... để đáp ứng với thị hiếu của người tiêu dùng. Bạn có thể mua các
chế phẩm Linh chi này tại các nhà thuốc, siêu thị.
Nếu muốn tự chế biến, bạn cũng có thể mua nấm Linh chi tại các cửa hàng
Đông dược và làm theo một số cách như sau:
- Linh chi ngâm rượu: xắt mỏng nấm Linh chi, ngâm với rượu 40 - 450C
khoảng 3 tuần. Khi dùng, uống 2 lần mỗi ngày, mỗi lần khoảng 1 chén nhỏ.
- Linh chi nấu nước uống: lấy khoảng 4 - 12g Linh chi đã xắt thành lát
mỏng, thêm 3 chén nước sạch, đun to lửa cho đến sôi, hạ bớt lửa để sôi
riu riu đến khi còn khoảng 1 chén nước. Chiết nước riêng ra. Bã còn lại
thêm nước, nấu thêm 2 lần nữa. Sau đó trộn chung cả 3 dịch sắc, chia làm
3 lần uống mỗi ngày.
- Trà Linh chi: sấy nấm Linh chi, tán nghiền thành bột. Mỗi lần dùng,
lấy khoảng 2 - 4g, thêm 200ml nước sôi, hãm khoảng 10 phút rồi uống.
Giá nấm Linh chi trên thị trường dao động tùy thuộc nguồn gốc, thời vụ,
chất lượng, từ 120.000đ đến 320.000đ/kg. Vì vậy, bạn nên mua Linh chi
của những cơ sở kinh doanh có nguồn gốc rõ ràng để có thể yên tâm sử
dụng Linh chi hàng ngày, giúp điều hòa các hoạt động chức năng chính của
cơ thể và phòng chống bệnh tật.