Trong nước chanh có 80 – 82% nước, 5 – 7% axít xitric (có khi tới 10%, mùa thu tỷ lệ axít cao hơn mùa hạ), chừng 1 – 2% axít xitrat, canxi, kali, một ít xitrat etyl và chừng 0,4 – 0,5 axít malic. Ngoài ra, còn có 0,4 – 0,75% đường interverti, 0,5% sacarroza, 0,75 – 1% protid, độ tro 0,5%, đặc biệt là vitamin C (65mg trong 100g dịch tươi), vitamin B1 và riboflavin.
Theo dinh dưỡng học cổ truyền, chanh có vị chua, tính ấm, có công dụng sinh tân chỉ khát, khai vị tiêu thực, trừ thử và an thai. Thường được dùng để pha nước giải khát, làm thông tiểu tiện, hỗ trợ điều trị bệnh tê thấp, dự phòng cảm mạo, trị ho, đau họng, chán ăn, cao huyết áp, tăng mỡ máu, béo phì, thống phong, viêm đau dây thần kinh, viêm khớp vai, đau thắt ngực do thiểu năng mạch vành tim, làm đẹp da, tăng cường thể lực... thậm chí còn dùng để hỗ trợ điều trị cả viêm loét dạ dày khi phối hợp với bình quả (loại táo to nhập ngoại).
Như vậy, có thể thấy việc dùng chanh thường xuyên là rất có ý nghĩa cho sức khoẻ. Trong dân gian, người ta thường dùng chanh bằng nhiều cách như pha nước chấm thức ăn; pha nước giải khát (nước chanh với đường hoặc nước chanh với đường với bột sắn dây), nước chanh ngâm với tỏi giã nát (100g tỏi với nước vắt chừng 50 quả chanh, uống mỗi ngày một chén nhỏ).
Cũng có thể dùng nước chanh pha với nước muối loãng uống vào mỗi sáng. Đây là một kinh nghiệm được lưu truyền trong dân gian, có công dụng giải khát, thanh lọc cơ thể, bổ thận, kích thích tiêu hoá.
Theo một số tài liệu, mỗi sáng uống một cốc nước muối nhạt cũng rất tốt, nếu thêm nước chanh thì hiệu quả càng lớn hơn. Nếu dùng phối hợp với trứng gà thì lấy nước nửa quả chanh to, trứng gà một quả, mật ong vừa đủ. Đập trứng gà ra bát, đổ nước chanh và mật ong vào, đánh đều rồi uống. Đây cũng là một kinh nghiệm dân gian độc đáo có công dụng bồi bổ, đồng thời còn giúp cho phụ nữ có làn da mịn màng và không khô.
Tuy nhiên, phải hết sức lưu ý vì trong nước chanh có một lượng axit nhất định nên những người viêm loét dạ dày hành tá tràng thể đa toan (người có axit clohydric trong dạ dày cao) khi sử dụng cần thận trọng. Tốt nhất nên dùng thử với liều thấp, nếu không có biểu hiện bất thường thì có thể tăng dần cho đến khi đạt được liều thông dụng. Ngược lại, với những người thuộc thể thiểu toan (người có axit clohydric trong dạ dày thấp) thì có thể yên tâm khi dùng.
|
Nên ăn sáng trước khi uống
Uống nước chanh pha muối vào buổi sáng khi chưa ăn gì thì rất có nguy cơ bị đau dạ dày do tính axit của chanh. Nếu muốn uống thì nên ăn sáng rồi hãy uống và không nên để nhiều muối vì ăn uống mặn quá cũng không tốt. Riêng việc muốn uống mật ong đánh trứng gà và thêm chanh vào buổi sáng cũng được. Tuy nhiên đây chưa phải là bữa sáng đầy đủ. Do vậy, nên ăn thêm món gì đó để nạp đủ năng lượng để có thể bắt đầu một ngày mới đầy năng động.
|
TS.BS Trần Thị Minh Hạnh
Trưởng khoa dinh dưỡng cộng đồng,
trung tâm Dinh dưỡng TP.HCM
SGTT