Có hai loại chất béo chính: chất béo bão hòa (nguồn gốc từ động vật, có nhiều trong mỡ heo, bò, gà, vịt, bơ, pho mát, sữa nguyên kem) và chất béo không bão hòa (thường ở dạng lỏng, có nguồn gốc từ thực vật như đậu nành, mè, đậu phộng, ô liu, hướng dương…). Nếu sử dụng quá nhiều các chất béo bão hòa sẽ tăng nguy cơ béo phì, mắc bệnh tim mạch, bệnh đái tháo đường, kể cả ung thư đường tiêu hóa…
Dầu thực vật có chứa chất béo không bão hòa,rất tốt cho cơ thể, lại cung cấp nhiều acid béo thiết yếu như acid linoleic, acid linolenic rất tốt cho quá trình hình thành và phát triển tế bào não, tế bào võng mạc mắt ở trẻ em.
Đối với người lớn, các acid béo này giúp chuyển cholesterol trong máu vào gan để chuyển hóa thành những dẫn xuất không gây tắc nghẽn mạch máu nên ngăn ngừa nguy cơ xơ vữa động mạch, phòng ngừa loạn nhịp tim, phòng ngừa huyết khối. Nhờ đó giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim, giảm đột quỵ, hạn chế tăng huyết áp.
Một số dầu ăn nhập khẩu chỉ được dùng để trộn xà lách
Theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng như của Bộ Y tế, hàm lượng chất béo nên chiếm từ 15% đến 25% khẩu phần ăn hằng ngày. Do vậy, lưu ý không dùng quá bốn muỗng cà phê dầu ăn mỗi ngày. Dầu mè, dầu gấc, dầu đậu nành, dầu đậu phộng, dầu hướng dương, dầu ô liu đều có giá trị dinh dưỡng cao. Tuy nhiên, dầu dừa, dầu cọ chứa hàm lượng acid béo bão hòa không thua mỡ động vật, do vậy nên hạn chế sử dụng.
Với trẻ em dưới năm tuổi, cơ thể đang phát triển nhanh nên cần chế độ ăn giàu chất béo (chiếm 35%- 40% năng lượng hằng ngày) để hoàn thiện hệ thần kinh, đặc biệt là acid arachidonic trong mỡ động vật. Để đảm bảo cung cấp đủ chất béo, phụ huynh nên cho thêm vào thức ăn bổ sung của trẻ từ một đến hai muỗng cà phê dầu ăn hay mỡ, có thể xen kẽ một bữa dùng dầu ăn, một bữa dùng mỡ.
Lưu ý, một số dầu ăn nhập khẩu chỉ được dùng để trộn xà lách, nếu sử dụng chiên xào thì không tốt cho sức khỏe, nhất là đối với trẻ nhỏ, do vậy cần đọc kỹ hướng dẫn của nhà sản xuất.
TheoBS Đỗ Thị Ngọc Diệp
Phó Giám đốc Trung tâm Dinh dưỡng TP.HCM
PLDS