Ngoài làm thực phẩm, thịt và trứng vịt, mật, gan, tiết và mề vịt còn là vị thuốc có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh.
Theo Đông y, thịt vịt vị ngọt, mặn, tính bình; vào tỳ, vị, phế, thận. Có tác dụng tư âm dưỡn. vị, lợi thủy tiêu thũng, giải độc. Dùng cho các trường hợp suy nhược gầy sút, ăn kém chán ăn, kiết lỵ táo bón, phù nề đới hạ khí hư, tiểu đường, sản phụ thiếu sữa, sốt nóng dai dẳng, lòng bàn tay bàn chân nóng, ra mồ hôi trộm, da tóc khô, miệng họng khô, khát nước (âm hư nội nhiệt). Liều dùng 500 - 1.000g. Không dùng cho người bị cảm cúm, tiêu chảy nên dùng hạn chế.
Trứng vịt có vị ngọt tính lương; vào phế, đại tràng. Có tác dụng tư âm thanh phế. Dùng cho các trường hợp viêm khí phế quản gây ho và đau họng (đặc biệt là ho khan ít đờm), đau răng, tiêu chảy. Dùng 1 đến 3 - 4 quả. Không dùng với người dương hư, lỏng lỵ, tiêu chảy do đàm thấp; khí trệ, bĩ trướng (bụng trướng đầy hơi).
Gan vịt có vị ngọt, tính lương, có tác dụng làm sáng mắt.
Mật vịt có vị đắng tính hàn, không độc, có tác dụng tả hoả, tiêu độc, chống kinh phong giật.
Tiết vịt có vị ngọt, tanh, tính ấm, có tác dụng cầm nôn.
Một số món ăn - bổ dưỡng từ vịt:
- Vịt hầm nhân sâm, bạch quả: vịt 1 con, đại táo, liên nhục, bạch quả, cả 3 vị đều lấy 49 quả, nhân sâm 3g. Vịt làm sạch, đại táo tách bỏ hạt, liên nhục ngâm bóc bỏ vỏ và tâm sen, bạch quả bỏ vỏ quả và ruột, nhân sâm thái lát nhỏ vụn. Dùng rượu, tương và dầu ăn quét đều ngoài da và trong bụng vịt, sau đó cho cả 4 vị vào bụng vịt, khâu lại, hầm chín. Khi ăn thêm gia vị thích hợp. Dùng cho trường hợp thiếu máu, suy nhược, nuôi dưỡng kém.
-Vịt hầm đậu đỏ: vịt 1 con, đậu đỏ nhỏ hạt 200g, thảo quả 10g, hành sống liều lượng thích hợp. Vịt làm sạch, đậu đỏ xay ngâm mềm đãi sạch, thảo quả tán nhỏ; cho cả hai dược liệu vào bụng vịt khâu lại, thêm nước, đun to lửa cho sôi chuyển đun nhỏ lửa cho chín nhừ, thêm hành, tiêu, gừng và gia vị (tốt nhất không nên cho muối). Dùng cho trường hợp đau đầu, chóng mặt nôn ói, phù nề, tiểu ít.
- Vịt hầm sa sâm ngọc trúc: vịt 1 con, sa sâm, ngọc trúc mỗi thứ đều 50g. Vịt làm sạch, bỏ tất cả vào nồi, thêm nước, hầm chín, bỏ bã, thêm gia vị. Dùng cho các trường hợp âm hư miệng khô khát nước, táo bón, bệnh tiểu đường.
- Vịt hầm tỏi: vịt 1 con, tỏi 30g, vịt làm sạch, tỏi đập giập cho vào bụng vịt khâu kín, đun cách thủy cho chín, sau khi vịt chín, đặt sang xoong khác, thêm gừng tươi, bột tiêu, hành sống, gia vị và lượng nước sôi thích hợp, đun tiếp trong 30 phút là được. Dùng cho các trường hợp phù nề tiểu ít.
- Vịt hầm trùng thảo: vịt 1 con, đông trùng hạ thảo 10g. Vịt làm sạch, đông trùng hạ thảo, gừng, hành cho trong bụng vịt khâu lại, cho muối tiêu, gia vị (thường thêm chút rượu), đặt trong nồi áp suất, hoặc nồi cách thủy, thêm ít nước đun nhỏ lửa trong 2 giờ cho chín nhừ. Dùng cho các trường hợp ho suyễn vã mồ hôi, đau lưng, di tinh do âm hư.
-Cháo vịt: vịt đực 1 con, gạo tẻ 100g. Vịt làm sạch, nấu chín nhừ, tiếp tục cho gạo tẻ nấu tiếp cho thành cháo, cho thêm 3 củ hành đã đập giập. Ăn nóng khi đói. Chỉ định cho các trường hợp phù ứ nước.
-Nước đường, trứng vịt, ngân nhĩ: trứng vịt 1 quả, ngân nhĩ 9g. Nấu ngân nhĩ cho chín, đập trứng vịt, cho đường phèn lượng thích hợp khuấy tan đều và đun sôi, thêm chút gia vị tùy ý. Dùng cho các trường hợp viêm khí phế quản nhiệt, ho khan ít đờm, đau họng, khản giọng, mất tiếng.
-Trứng vịt, nước gừng, bồ hoàng: trứng vịt 1 quả, bồ hoàng 10g, gừng tươi 5-10g. Gừng giã nát, cho 100-150ml nước, lọc lấy nước. Đập trứng vào nước gừng, khuấy đều, thêm bồ hoàng, đun tiếp nhỏ lửa trong 5-10 phút. Uống khi đói. Dùng cho phụ sản trước và sau khi sinh con có hội trứng lỵ.
- Hột vịt lộn (trứng vịt lộn): Trứng vịt cho ấp đại trà gần nở, đem luộc chín, ăn với gừng tươi thái lát nhỏ, rau răm, muối tiêu. Đây là món ăn bổ dưỡng, có tác dụng bổ hư trợ dương, các chứng thiếu máu, suy nhược, đau đầu chóng mặt, các bệnh nhân phẫu thuật chấn thương suy kiệt, sẹo lâu lành.
- Gan vịt 1 bộ, lá bìm bìm non hay lá dâu non 50g. Gan vịt thái nhỏ, nấu với lá bìm bìm non hay lá dâu non cho chín nhừ, ăn cả nước lẫn cái. Hỗ trợ điều trị quáng gà.
-Mề vịt 1 cái, mạch nha 20g. Mề vịt bổ đôi, rửa sạch cặn bã, thái nhỏ, ninh với mạch nha. Ăn nóng. Phòng ngừa và giảm chứng khó tiêu.
Theo TS. Nguyễn Đức Quang
SKDS